Wybierz obiekt ze ścieżki zwiedzania i dowiedz się więcej

Warsztat Mistrza lat 1486–1487, Trójca Święta

Wrocław, 1492, deski jodłowe

nr inw. Śr. 95 MNW

Pod wieloma względami to zupełnie typowe epitafium śląskie – w prawym dolnym rogu klęczy postać anonimowego duchownego, po zwyczajnej białej komży można wnosić, że był to szeregowy przedstawiciel kleru, być może zakrystianin. O przynależności duchownego do konkretnej diecezji najlepiej świadczy zestaw świętych, których adoruje. Pośrodku tablicy umieszczona została Trójca Święta w niecodziennej redakcji – Bóg Ojciec kładzie swoją lewą dłoń na ramieniu klęczącego Chrystusa Umęczonego. Pasyjny charakter przedstawienia podkreślają sznur i kolumna biczowania. Na jej kapitel naniesiono na datę 1492, zapewne tożsamą z rokiem ukończenia tablicy. Do arma passionis należy również rózga, którą trzyma Chrystus. Jego ciało pokryte jest krwawymi ranami, prawą dłonią wskazuje na ranę w boku – ostatnią, którą mu zadano. Trójcę flankują z obu stron: św. Jan Chrzciciel (patron diecezji wrocławskiej), św. Maria Magdalena (patronka wrocławskiej fary), apostołowie Filip i Jakub Mniejszy, święci Hieronim i Franciszek oraz św. Barbara. Za zmarłym stoi Maria w sukni z wyszywanymi kłosami – tak w późnym średniowieczu przedstawiano Marię Służebnicę w Świątyni Jerozolimskiej. Transcendentalny charakter sceny podkreśla złote tło, które ozdobiono motywem owocu granatu, ornamentu bardzo chętnie stosowanego również przy zdobieniu okładzin ksiąg.

Konteksty przedstawienia wyznaczają umieszczone na dwóch filakteriach inskrypcje. Pierwsza, na górze kompozycji, to cytat zaczerpnięty z Listu św. Pawła do Rzymian. Informuje o tym, że Męka Chrystusa i odkupienie ludzkości były ofiarą Jego Ojca – własnego Syna nie oszczędził (Rz 8, 32). Rzadkie ujęcie Trójcy uwypuklające rolę ofiary, zarówno Ojca jak i Syna, zostało zapewne zaczerpnięte z miedziorytniczego wzoru, jakim była kompozycja przypisywana Mistrzowi Pasji Berlińskiej. Rzeczywiście, podobne są zarówno pozy postaci jak i szczegóły – identyczne przewiązany sznur na kolumnie czy leżące na ziemi zwieńczone krzyżem jabłko.

Druga inskrypcja została umieszczona tak, żeby zasugerować, że są to słowa zmarłego. Wstęga zawija się na końcach, rozpoczyna się przy ustach duchownego. Wypisano na niej minuskułą gotycką prośbę skierowaną do Chrystusa, aby zbawił tych, za których modli się do niego Maria. Inskrypcja wyjaśnia umiejscowienie zmarłego – klęczy on między Marią a Umęczonym Chrystusem, kontemplując Jego rany.

Mistrz Pasji Berlińskiej, Trójca Święta, ok. 1465
źródło: https://www.nga.gov/collection/art-object-page.33394.html